นิทานเวตาล

นิทานเวตาล ฉบับนิพนธ์ พระราชวงศ์เธอ กรมหมื่นพิทยาลงกรณ มีที่มาจากวรรณกรรมสันสกฤตของอินเดีย  โดยมีชื่อเดิมว่า “เวตาลปัญจวิงศติ” ศิวทาสได้แต่งไว้ในสมัยโบราณต่อมาได้มีผู้นำนิทานเวตาลทั้งฉบับภาษาสันสกฤตและภาษาฮินดีมาแปลเป็นภาษาอังกฤษ โดยร้อยเอก เซอร์ ริชาร์ด เอฟ. เบอร์ตัน  ก็ได้นำมาแปลและเรียบเรียงแต่งแปลงเป็นสำนวนภาษาของตนเองให้คนอังกฤษอ่าน แต่ไม่ครบทั้ง ๒๕ เรื่อง กรมหมื่นพิทยาลงกรณ ได้ทรงแปลนิทานเวตาลจากฉบับของเบอร์ตัน จำนวน ๙ เรื่อง และจากฉบับแปลสำนวนของ ซี. เอช. ทอว์นีย์   อีก ๑ เรื่อง รวมเป็นฉบับภาษาไทยของกรมหมื่นพิทยาลงกรณ ๑o เรื่อง เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๑ นิทานเวตาลเป็นนิทานที่มีลักษณะเป็นนิทานซับซ้อนนิทาน คือ มีนิทานเรื่องย่อยซ้อนอยู่ในนิทานเรื่องใหญ่

      เรื่องย่อ  เมื่อพระราชาเสด็จมาถึงโยคีตามที่นัดหมายไว้ ก็ปรากฎว่าโยคีได้เตรียมการทำอย่างที่เวตาลได้บอกกับพระราชาไว้ พระราชาจึงแก้โดยทำตามที่เวตาลได้อธิบายให้พระราชาฟัง พระราชาจึงได้ตำแหน่งราชาแห่งวิทยาธร และเวตาลได้บอกกับพระราชาตริวิกรมเสนว่า "ตำแหน่งนี้ได้มาเพราะความดีของพระองค์ ตำแหน่งนี้จะคอยพระองค์อยู่หลังจากที่ทรงเสวยสุขในโลกมนุษย์จนสิ้นอายุขัย

นิทานเวตาล(คุณธรรมเรื่องความพอเพียง)

      ฝ่ายพวกภิลล์ซึ่งอยู่ในหมูบ้านนั้นประพฤติตนเป็นโจรโดยปกติ ครั้นเห็นชายคนเดียวแต่งตัวด้วยของมีค่าเดินเข้าไปเช่นนั้น ก็คุมกันออกมาจะเข้าชิงทรัพย์ในพระองค์ พระราชาท้าวมหาพลทรงเห็นดังนั้นก็ทรงพระแสงธนูยิงพวกโจรล้มตายลงเป็นอันมาก ฝ่ายนานโจรได้ทราบว่าผู้มีทรัพย์มาฆ่าฟันพวกตน ก็ได้กระทำการเรียกพลโจรออกมาทั้งหมดแล้วล้อมรบพระราชา พระราชาก็สิ้นพระชนม์ลงในที่นั้น พวกภิลล์ก็ช่วยกันปลดเปลื้องของมีค่าออกจากพระองค์แล้วพากันกลับเข้าสู่บ้านแห่งตน

ส่วนที่จะแสดงให้เห็นถึงความพอเพียงก็ตรงที่ถ้าพวกโจรทุกคน ทำงานที่สุจริต ไม่เบียดเบียนผู้อื่นอยู่ในความพอเพียงก็จะไม่ทำให้ผู้อื่นต้องตาย

นิทานเวตาล  (คุณธรรมเรื่องความซื่อสัตย์)

 นิทานเวตาลมีเนื้อหาที่กล่าวถึงความซื่อสัตย์ตรงบทความที่กล่าวว่า

 ฝ่ายพวกภิลล์ซึ่งอยู่ในหมู่บ้านนั้นประพฤติตัวเป็นโจรอยู่โดยปกติ ครั้นเห็นชายคนเดียวแต่งตัวด้วยของมีค่าเดินเข้าไปเช่นนั้น ก็คุมกันออกมาจะเข้าชิงทรัพย์ในพระองค์ พระราชาท้าวมหาพลทรงเห็นดังนั้นก็ทรงพระแสงธนูยิงพวกโจรล้มตายเป็นอันมาก ฝ่ายนายโจรได้ทราบว่าผู้มีทรัพย์มาฆ่าฟันพวกตนลงไปเป็นอันมากดังนั้น ก็กระทำสัญญาเรียกพลโจรออกมาทั้งหมดแล้วเข้าล้อมรบพระราชา ท้าวมหาพลองค์เดียวเหลือกำลังจะต่อสู้ป้องกันอาวุธพวกโจรได้ก็สิ้นพระชนม์ลงในที่นั้น พวกภิลล์ก็ช่วยกันเข้าปลดเปลื้องของมีค่าออกจากพระองค์ แล้วพากันเข้าสู้บ้านแห่งตน

 โดยส่วนที่แสดงให้เห็นถึงความซื่อสัตย์ก็ตรงที่พวกภิลล์ช่วยกันปลดเปลื้องของมีค่าออกจากพระราชาท้าวมหาพล หากพวกภิลล์มีความซื่อสัตย์ก็จะไม่กระทำเหตุการณ์นี้

นิทานเวตาล (คุณธรรมเรื่องความกตัญญู)

นิทานเวตาลมีเนื้อหาที่กล่าวถึงความกตัญญูตรงบทความที่กล่าวว่า

 มีพระราชานามว่าท้าวจันทรเสน เสด็จออกยิงสัตว์ป่ากับพระราชบุตรจำเพาะสองพระองค์ กษัตริย์ทั้งสองทรงม้าไปตามแนวป่า เห็นรอยเท้าหญิงสองคน พระราชาทรงตรัสกับพระราชบุตรว่า“เจ้าของรอยเท้านี้เป็นผู้หญิง มาเราจะตามนางทั้งสองนี้ไป ถ้าพบนางงามจริงดังว่า เจ้าจงเลือกเอาเป็นเมียคนหนึ่ง” พระราชบุตรทูลตอบว่า “รอยเท้าของนางทั้งสองนี้มีขนาดไม่เท่ากัน ข้าพเจ้าจะเลือกนางเท้าเล็กเป็นภริยาข้าพเจ้า ส่วนนางเท้าเขื่อง ขอพระองค์จงรับไปเป็นราชชายา” ท้าวจันทรเสนตรัสว่า “เหตุใดเจ้าจึงกล่าวเช่นนี้ พระราชมารดาของเจ้าสิ้นพระชนม์ไปไม่กี่วัน เจ้าอยากจะมีแม่เลี้ยงเร็วขนาดนี้เลยหรือ”  

โดยส่วนที่แสดงให้เห็นถึงความกตัญญูก็ตรงที่พระราชมารดาสิ้นพระชนม์ไปไม่กี่วัน พระราชบุตรก็อยากได้แม่เลี้ยงแล้ว หากพระราชบุตรมีความกตัญญูจะไม่พูดเช่นนั้น